[ Start ] [ Omhoog ]

Is pedofilie een seksuele oriëntatie? 

Een commentaar op Seto's artikel: "Is Pedophilia a Sexual Orientation?"

Dr Frans E J Gieles, 29 juni 2015

1. Een goede vraag, beantwoord in een gedegen essay 

  • Seto (vertaald):
    "In dit artikel bespreek ik de vraag of pedofilie bij mannen gezien kan worden als een mannelijke seksuele oriëntatie, en de implicaties daarvan op wetenschappelijk onderzoek, klinische praktijk en politiek handelen. [...] 
    Dit brengt mij tot conclusies over mogelijke sociale en wettelijke implicaties van het zien van pedofilie als een bepaalde seksuele oriëntatie bij mannen."

Een goede vraag. Meestal worden mensen met pedofiele gevoelens gezien als afwijkend, lijdend aan cognitieve stoornissen - 'denkfouten' - en aan een psychische ziekte. Ze zijn ziek en hebben dus behandeling nodig. Als hun gevoelens nu eens gezien worden als een bepaalde seksuele oriëntatie, dan kunnen ze gezien worden als medemensen, weliswaar verschillend, maar met wie je kunt praten, met wie je een dialoog kan aangaan waarin zij hun eigen verhaal kunnen vertellen, waar dan respectvol naar geluisterd kan worden.

2. Een probleem met al het onderzoek over dit onderwerp

We kunnen het Seto niet verwijten; hij verwijst correct naar onderzoek dat verricht is, maar er is wel een probleem met vrijwel alle onderzoek op dit gebied. Het probleem is dat vrijwel alle onderzoek alleen een kleine minderheid van een kleine minderheid bestrijkt, namelijk de veroordeelde daders, en juist niet het veel grotere aantal mensen met pedofiele gevoelens die geen wet overtreden. De eerste groep is voor onderzoekers gemakkelijk te vinden, terwijl de tweede groep moeilijk te vinden is omdat zij onopvallend in de maatschappij leven. 

Naar mijn ervaring, na nu dertig jaar (zelf)hulpverlening - < http://www.helping-people.info > - kan ik de eerste groep zien als een kleine minderheid. De tweede groep, mensen met gevoelens en verlangens die deze niet in (illegale) daden omzetten, vormt de grote meerderheid. We kunnen dit niet in percentages uitdrukken, omdat we de omvang van de tweede groep niet weten.  Mensen verbergen immers hun gevoelens in de hedendaagse samenleving. Dus kan men niet, zo redeneer ik dan, de bevindingen over de eerste groep van toepassing achten over de tweede groep. Los daarvan is de hele indeling in deze twee groepen dubieus. 

Er is namelijk nog een complicatie. Zo langzamerhand begint de samenleving - en de onderzoekers - het verschil te zien tussen pedofilie (gevoel) en pedoseksualiteit (daden). Prima. De complicatie is echter dat de meeste onderzoekers en schrijvers een tweedeling maken, een dichotomie dus, niet tussen gevoel en daad, maar tussen personen, individuen, waarvan zij de ene groep 'pedofielen' noemen en de andere groep 'pedoseksuelen' - als een aan hen toegeschreven identiteit (of : stoornis).

Het spreekwoord zegt: "Eens gestolen, altijd een dief". Hier zien we: wie ooit eens een seksuele daad met een kind heeft verricht, die is - altijd en blijvend - 'een pedoseksueel'. Een mens echter kan jaren lang een 'pedofiel' zijn, die dus alleen die gevoelens heeft. Dan komt er een dag, hij kan dan 30 of 40 jaar zijn, dat hij de gewraakte daad verricht - misschien maar gedurende vijf minuten [*], of meerdere daden in een bepaalde periode. 

  • Zoals Theo van Wilgenburg ons vertelt in "Gevallen vogel achter tralies"  (Damon, Budel 2014). Die vijf minuten hebben zo ongeveer zijn leven verwoest omdat hij daarna gezien werd als blijvend pedoseksueel (terwijl het niet om een sopraantje of alt van het koor ging, maar om een tenor, dus geen kind meer maar fysiek al een jonge man). 

Dan gaat de mens nadenken en keert hij of zij voor de rest van zijn of haar leven terug tot het 'alleen voelen, niet doen', misschien na hulp of therapie gekregen te hebben, of gewoon door zelf na te denken. 

Zo iemand is geen 'pedoseksueel', hij heeft alleen een of meer pedoseksuele daden verricht. De dichotomie is niet die tussen 'groep A' versus 'groep B', maar die tussen gevoel (langdurig) versus daad (meestal kortstondig).

Er is tegenwoordig nog een onderscheid van belang, namelijk dat tussen hands-on en hands-off daden. Het verschil hiertussen is te groot en te belangrijk om beide daden in één categorie te plaatsen. 

3. Pedofilie is ...

  • Seto:
    "Pedofilie kan gedefinieerd worden als het zich seksueel aangetrokken voelen tot kinderen vóór de puberteit, blijkens blijvende en terugkerende seksuele gedachten, fantasieën, aandrang, opwinding of gedrag (het : "of" staat er omdat de diagnose ook gesteld kan worden op grond van bijvoorbeeld alleen gedachten en aandrang)."

Correct - volgens de DSM - maar denk dan wel aan het belangrijke verschil tussen wat vóór het "of" staat en wat er na staat: het verschil tussen denken "of" doen. 

  • Seto:
    "Pedofilie gaat samen met (is associated with) seksueel gedrag ten opzichte van kinderen." 

Gaat samen met gedrag? Of gaat misschien vaak genoeg juist niet samen met gedrag? Pedofilie verwijst naar gevoelens, pedoseksualiteit verwijst naar seksueel gedrag. Het eerste komt veel meer voor dan het tweede, zo is althans mijn ervaring. 

  • Seto:
    "Finkelhor (1984) definieert 'emotionele harmonie' (emotional congruence) met kinderen als de mate waarin seks met een kind aan diens emotionele behoefte beantwoordt. 
    [Maar:] 
    Gevoelsmatige harmonie kan ook inhouden: de mate waarin iemand bij voorkeur met kinderen omgaat, van kindvriendelijke activiteiten geniet, en aanvoelt dat zijn[/haar] behoefte aan gevoel en intimiteit juist bij kinderen tot hun recht komen. (Wilson 1999)"

Dit is correct. Finkelhor verwijst echter toch alleen naar mensen die seksuele daden stellen. Wilson and Seto verwijzen terecht ook naar mensen die hun gevoelens niet in seksuele daden vormgeven. 

  • Seto:
    "Sommige pedofielen verlangen niet alleen naar seksuele contacten met kinderen, maar eerder naar romantische relaties met hen. Zo interviewde Li (1991) 27 pedofielen; haar bevinding was dat velen van hen hun contacten met kinderen omschreven als een aspect van liefdevolle relaties."

Correct.

  • Seto: 
    "Wilson and Cox (1983) [*] interviewden 77 leden van de Paedophile Information Exchange in the UK. Hun bevinding was dat meer respondenten hun relaties met kinderen omschreven als affectief, liefdevol, intiem en close (25 respondenten), dan als genitaal gericht (18 respondenten). Een aantal respondenten noemden hun relaties "platonisch", waarmee zij aangaven dat de seksuele aantrekkingskracht niet hun primaire motief was."
  • * The Child-Lovers, A Study of Paedophiles in Society,Peter Owen, London & Boston, 1982

Correct.

  • Seto: 
    "Er is weinig 'ander' onderzoek verricht, namelijk dat de gevoelsmatige kant onderzoekt van de contacten met kinderen, zoals de volwassenen die beleven."

"Weing", ja, maar kijk eens op Ipce: 

En kijk eens op JON: 

Over de mogelijke bronnen van pedofilie schrijft Seto: 

  • "Steeds meer onderzoek heeft de bevinding opgeleverd dat prenatale factoren (...) de seksuele oriëntatie beïnvloeden en dat deze verbonden zijn met neuro-anatomische en andere biologische verschijnselen."

Excuseer, hier kan ik niet in mee gaan. Een recent artikel brengt verslag uit van een onderzoek [*] waarin men tot de conclusie kwam dat die prenatale factoren er inderdaad zijn. Hierop heb ik een reactie geschreven [**] die deze conclusie ondermijnt: 

Als ik mijzelf hieruit even mag citeren: 

"Mensen met pedofiele gevoelens zouden nu kunnen denken: ‘Ah! Zo ben ik dus geboren (of geschapen). Dus ben ik niet verantwoordelijk voor mijn gevoelens’, waaraan zij dan nog zouden kunnen toevoegen: ‘Dus ook niet voor mijn gedrag’.

Dit is niet correct, of in elk geval niet te baseren op dit onderzoek. Immers, het onderzoek schenkt geen enkele aandacht aan …  

(a)  … de lange periode tussen de baarmoeder en de volwassenheid, dus ook niet aan de massale hoeveelheid invloeden die in die lange periode werkzaam kunnen zijn; en, op dieper niveau, ...

(b)  … aan het feit dat de mens geen machine is die automatisch gedrag vertoont dat veroorzaakt is door factoren, maar dat de mens een vrije wil heeft die in staat is te kiezen wat men doet of laat, die in staat is tot bewust handelen op een rationele en redelijke manier – die dus verantwoordelijk is voor zijn gekozen doen en laten."

  • Seto: 
    "Het accepteren van pedofilie als een seksuele oriëntatie, vergelijkbaar met hetero-  of homoseksualiteit, in plaats van als een voorkeur die is gekozen of hoe dan ook aangeleerd, kan de discussie hierover wel eens beïnvloeden. "

De oriëntatie of de voorkeur mag dan misschien niet gekozen zijn, maar wat men doet en laat is wel een keuze, waar je dan ook verantwoordelijk voor bent. 

Het gevaar van het zien van pedofilie - en vooral ook van pedoseksualiteit - als aangeboren, is dat de samenleving, in haar correcte verlangen haar nakomelingen te beschermen, mensen gaat oppakken op grond van bepaalde lichamelijke kenmerken en hen dwingt tot het ondergaan van behandeling, met de bedoeling bepaalde daden van hen te voorkomen. 

4. Pedofilie en samenleving

  • Seto:
    "Pedofilie zal wel nooit door de samenleving geaccepteerd worden als dit zo gezien wordt dat de uitingen daarvan neerkomen op seksueel misbruik van kinderen, maar zou het getolereerd kunnen worden als het niet vergezeld gaat van criminele daden?"
    "Onze pogingen om een om te gaan met pedofilie en de daaraan verbonden sociale problemen van kindermisbruik, pornografie, sekstoerisme en jeugdprostitutie, stellen ons toch voor de eis om pedofielen met meer medeleven en met minder discriminatie tegemoet te treden (Zie Seto 2008)"
Correct, maar: 
  • "... neerkomen op ..." wordt feitelijker als je zegt "... die in bepaalde gevallen neerkomen op ...". 
    Ook: 
  • "misbruik" is niet in alle gevallen the juiste woord. Zie Rind c.s.

Slechts weinig 'pedofielen' kun je ook 'kindermisbruikers' noemen - als het al 'pedofielen' zijn. De meeste mensen met pedofiele gevoelens vermijden juist seksuele contacten met kinderen. Hier noemen we ze tegenwoordig "de doordeweekse pedofielen". 

5. Therapie & hulp

Seto rapporteert correct dat onderzoek heeft uitgewezen dat een heroriëntatietherapie, gebaseerd op cognitieve gedragsbehandeling niet werkt, noch voor homo's, noch voor pedo's; noch ook buiten het laboratorium, noch op termijn. Daarom kan ik wel met hem instemmen waar hij zegt: 

  • Seto: 
    "Het zien van pedofilie als een seksuele oriëntatie zegt ons dat behandeling beter werkt als het zich richt op het vermogen tot zelfregulering (om goed met pedofiele aandrang en gedachten om te gaan), dan om te proberen seksuele voorkeuren te veranderen."

He stelt ook correct dat ...

  • "... behandeling, hulp en steun meestal alleen beschikbaar zijn voor mensen die zijn aangeklaagd of veroordeeld (...). Veel minder is dit beschikbaar voor pedofielen die hulp zoeken."
    Hij verwijst dan naar het Dunkelfeld Project, naar Stop It Now! and naar B4U-ACT as redelijke alternatieven.

Beleefd mag ik dan ook nog even verwijzen naar de groep JON ...

6. Opgegroeide kinderen vertellen ...

  • Seto:
    "Ik realiseer mij dat volwassenen meer de gelegenheid hebben te spreken en gehoord te worden, op zijn minst door andere volwassenen, maar ik heb nog nooit gehoord, direct of indirect, dat ene kind zich uitsprak over diens recht tot seks met een volwassene."

Maar zie eens: 

7. Slotwoord

Seto's voorstel om pedofilie te zien als "zich aangetrokken voelen tot ...", dus als een gevoel, als een oriëntatie vergelijkbaar met hetero-, bi- en homoseksualiteit, kan een eerste stap zijn in de richting van een meer humane omgaan met onze medemensen die deze gevoelens koesteren. 

Toch schuilt hier ook nog wel een gevaar in, namelijk dat de samenleving deze mensen vast gaat zetten, juist vanwege die gevoelens, niet vanwege hun eventuele daden. En ja, dan natuurlijk deze mensen behandelen: 'Sorry, meneer, maar u hebt een aangeboren ziekte - wetenschappelijk bewezen - die u er toe aan kan zetten bepaalde daden te verrichten die we nu net willen voorkomen.' 

Seto's eerste stap zou dan ook nog eens zo geïnterpreteerd kunnen worden dat mensen gaan zeggen: 'Ik ben zo geboren/geschapen! Dus ben ik niet verantwoordelijk voor mijn gevoelens!' - Er misschien nog aan toevoegend: 'Dus ook niet voor mijn daden!'

Het is dus van belang onderscheid te gaan maken: 

  • Een seksuele oriëntatie die door de samenleving niet geaccepteerd wordt, is nog niet daarom een ziekte. Het is een variant.  
  • Pedofilie, een gevoel, is niet hetzelfde als het stellen van pedoseksuele daden. .
  • De dichotomie is niet die tussen 'A-mensen (die met pedofiele gevoelens, opgevat als een identiteit)' en 'B-mensen (mensen die een pedoseksuele identiteit in de schoenen geschoven wordt)', maar die tussen gevoelens en daden of daad. 

Er mag dan nog wel iets meer gebeuren dat behulpzaam kan zijn:

  • De samenleving 
    • mag de mensen met de hier bedoelde gevoelens - en zelfs de mensen die ze in daden omzetten - wel eens gaan zien als medemensen met een geweten, dus verantwoordelijkheidsgevoel, met wie je kunt praten en die ook een plekje onder de zon mogen hebben;
    • mag ook erkennen dat niet elke seksuele ervaring van een kind automatisch schade teweeg brengt. 
  • Mensen met deze gevoelens 
    • mogen zich hiervan wel bewust worden en dan hun geweten gaan volgen, dus verantwoordelijkheid nemen voor wat ze doen en laten; 
    • mogen ook wel erkennen dat er een kleine maar wel bestaande kans is dat seksuele ervaringen van kinderen schadelijk kunnen zijn; 
    • mogen ook erkennen dat een samenleving, een staat, mits via een correct democratisch proces, het recht heeft zichzelf regels te stellen, wetten aan te nemen. 
  • Therapeuten en hulpverleners 
    • zouden hun cliënten niet (meer) moeten benaderen als 'machines die automatisch gedrag produceren, veroorzaakt door factoren of prikkels', maar als medemensen die in staat zijn bewust te handelen, hiertoe gemotiveerd door gedachten, gevoelens, redenen en hun geweten. 
       
  • Onderzoekers  
    • mogen wel eens ophouden te zoeken naar die zogeheten 'factoren die automatisch gedrag veroorzaken' - dit doen ze door alleen het meetbare te meten, het zichtbare gedrag; 
    • beter kunnen zij gaan proberen de hier bedoelde mensen te gaan begrijpen - dan concentreren zij zich op motieven, gevoelens, verhalen, levensgeschiedenissen en gemaakte keuzen die men niet rechtstreeks kan meten;
    • dan gaat men kwalitatief onderzoek doen door met mensen te gaan spreken en hen te vragen naar hun eigen verhaal.
    • Zulk onderzoek - en hulpverlening en therapie - zal dan gebaseerd moeten zijn op narratief onderzoek, narratieve hulp en therapie, de narratieve methode, gebaseerd op narratieve theorie die weer gefundeerd is, niet door het (neo-)positivisme en het behaviorisme, maar door narratieve filosofie. 

[ Start ] [ Omhoog ]