|
Onverklaarbare gevoelens? Interview met Prof. Jan Hendriks Door Sebastiaan van de Water, in: New Scientist, april 2021 Georganiseerde pedo-jachten. Protesten tegen vermeende pedocomplotten. Schandalen in kerken en sportclubs. Pedofilie zorgt voor een niet aflatende stroom consternatie. Ondertussen blijven kernvragen onderbelicht. Wat is pedofilie precies? Hoe kan een biologisch zo onlogisch fenomeen bestaan? En is er iets tegen te doen? 1. Hoeveel pedofielen zijn er eigenlijk? Wereldwijd waarschijnlijk tientallen miljoenen. Een op de honderd volwassen mannen voelt zich namelijk uitsluitend of voornamelijk seksueel aangetrokken tot pre- of vroeg-puberale kinderen. 3 tot 5 procent van de mannen kan onder bepaalde omstandigheden lustgevoelens voor een kind ontwikkelen. Bij vrouwen liggen deze percentages veel lager. 'Maar zuivere cijfers over pedofilie zijn moeilijk te bemachtigen’ zegt Jan Hendriks, bijzonder hoogleraar forensische psychiatrie (Vrije Universiteit Amsterdam)en forensische Orthopedagogiek (Universiteit van Amsterdam).
‘Uit angst en schaamte houden de meeste pedofielen hun gevoelens levenslang verborgen.’ Pedofielen weten dat moordenaars en drugsbaronnen schitteren in populaire films en series, maar dat pedo’s slechts kunnen rekenen op verachting en verstoting. 2. Hoe sterk is het verband tussen pedofilie en kindermisbruik dan? Minder sterk dan vaak wordt gedacht. ‘De meeste pedofielen misbruiken nooit kinderen', stelt Hendriks. 'Bovendien hebben de meeste gevallen van kindermisbruik niets met pedofilie te maken.' Dat laatste klinkt tegenstrijdig.Toch becijferde de Nationale Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen dat bij 80 procent van de kindermisbruikgevallen pedofiele gevoelens geen rol spelen. Nog los van het feit dat veel daders zelf minderjarig zijn, kunnen kindermisbruikers gedreven worden door een breed palet aan duistere stoornissen en motieven, zoals
Dat neemt niet weg dat pedofilie een belangrijke risicofactor kan zijn voor pedoseksualiteit. Fallometrische experimenten laten weinig aan de verbeelding over. Hieruit blijkt dat pedofilen worden gekenmerkt door een meetbare toename in bloedtoevoer naar hun penis zodra ze afbeeldingen van naakte kinderen zien. En psychologen weten dat niets gedrag beter voorspelt dan aanhoudend verlangen. 3. Waar komen die pedofiele verlangens vandaan? Dat is een onopgelost raadsel. De kans dat één specifiek gen pedofilie veroorzaakt, lijkt klein. Een exclusief verlangen naar voortplantingshandelingen met prepuberale wezens is per definitie een evolutionair suïcidale strategie. In de praktijk openbaren pedofiele gevoelens zich al in de pubertijd, dus waarschijnlijk dragen veel baarmoederlijke en jeugdige omgevingsinvloeden, in interactie met allerlei genen, bij aan pedofiele gevoelens. In een zoektocht naar een verklaring hebben onderzoekers allerlei correlaties aangetroffen. Pedofielen zouden
Dergelijke eigenschappen voorspellen dus mogelijk vooral of een pedofiel zijn gedrag weet te beheersen, maar hebben misschien niets te maken met de pedofiele gevoelens zelf. 4. Waardoor komt pedofilie veel vaker voor bij mannen? Een grote stapel studies wijst uit dat mannen zich in het algemeen sterker aangetrokken voelen dan vrouwen tot uiterlijke kenmerken van jeugdigheid, zoals een gave huid, een slanke taille en stralend lang haar. Dat verschil in voorkeur is verklaarbaar: millennia lang bestond een paar met maximale voortplantingskansen uit een jonge, net vruchtbare vrouw die in de toekomst nog meerdere gevaarlijke bevallingen kan overleven, en een fysiek, sociaal en materieel krachtige man die zijn grote gezin kon beschermen en voeden. Vanuit dat oogpunt is het logisch dat een excessieve vorm van jeugdigheidsvoorkeur vooral voorkomt bij mannen. Onderzoekers uit het Duitse Kiel besloten in 2018 onder andere pedofiele proefpersonen te laten plaatsnemen in fMRI-scanners. Ze toonden hen foto's van puppy's, welpjes, kittens en andere babydieren en registreerden hun breinrespons. De pedofiele proefpersonen vertoonden een veel sterkere breinreactie op de getoonde schattigheid dan heteroseksuele manen. Om de eerdergenoemde reden zijn jeugdigheid en schattigheid voor mannen nauwer verweven met aantrekkelijkheid. Dat een extreme versie van deze voorkeuren een monopolie verwerft op seksueel verlangen en daarmee een ‘erotisering van ouderlijke liefde’ creëert, is voor bet mannenbrein dus een veel kleinere stap dan voor het vrouwenbrein. 5. Is pedofilie te genezen? Helaas niet. Veel pedofielen zouden graag van hun gevoelens af komen, maar er is geen enkele therapievorm bekend (inclusief gedocumenteerde inzet van elektroshocks, hypnose, lsd en martelingen) die ooit dat resultaat heeft opgeleverd. ‘Toch maakt dat behandeling geen zinloze exercitie’ stelt Hendriks. ‘Hoe meer we pedofielen leren om, zoals de meerderheid al doet, verstandig met hun gevoelens om re gaan, hoe meer misbruik we kunnen voorkomen.’ Met het oog daarop zijn veel deskundigen fervent tegenstander van 'zero-tolerance-maatregelen’ zoals verplichte databases, testosteronverlaging en chemische castratie. ‘Idealiter melden jonge pedofielen zich vrijwillig voor therapie. Als je ze afschrikt met straffen, zullen ze zich verborgen houden en in sterkere sociale isolatie belanden. Dat verhoogt juist de kans op uitingen van antisociaal gedrag.’ Ondertussen woeden er op vakcongressen heftige debatten rond de inzet van virtual reality (VR), kunstmatige intelligentie en robots. Kun je bijvoorbeeld met virtuele kinderporno of seksrobots pedofielen ‘koest houden of wakker je daarmee juist extremere lusten aan? En kun je VR-bri1len gebruiken om pedofielen zelfbeheersing te laten oefenen in voor hen uitdagende scenario’s? ‘Voor veel mensen voelen dit soort ideeën fout aan, maar het belangrijkste is dat we misbruik tegengaan’ zegt Hendriks ‘Als ongewone technieken daarbij kunnen helpen, laten we daar dan tenminste mee experimenteren.’ |