Mijn buurman
Roman - Maurits van Friesland - AristoScorpio Uitgeverij bv, 2011
Recensie, door Frans Gieles (2024)
| Een romanschrijver mag in zijn verhaal soms wel iets overdrijven aan de hand van het spreekwoord "overdrijven maakt de zaak duidelijk". De schrijver wil de lezer iets vertellen, in dit geval, zo schat ik het in, over hoe de samenleving met kinderen om gaat als er sprake is van haat/verwaarlozing/misbruik en/of echte liefde. De 'schrijver'van het boek is Luuk, die als dertigjarige terugkijkt op wat hij als elfjarige heeft meegemaakt. Elk hoofdstuk begint met de weergave van een brief van hem, een e-mail bericht in feite, aan een voor de lezer onbekende persoon, mogelijk een therapeut. Daarna legt Luuk alles nog eens in detail uit. |
|
Luuks stiefvader haat zijn stiefzoon en dat laat hij merken ook in de vorm van ernstige verwaarlozing en erger, waartegen de passieve moeder hem niet beschermt. Zijn jongere stiefzusje, kind dus van moeder en stiefvader, wordt aanbeden en in de watten gelegd. Luuk trekt zich terug op zijn kamertje en zijn boeken, later in het boek veelvuldig in het zwembad.
Daar ontmoet hij twee iets oudere vrienden, Frank en Peter. Frank zegt hem: "Voor Peter moet je uitkijken ...". Peter gaat zover dat hij Luuk dronken voert en op zijn bromfiets mee naar huis neemt, waar hij opnieuw aclocol aan de elfjarige geeft tot deze het bewustzijn verliest. Luuk wordt wakker, naakt op het bed van Peter, die vloekend naakt op hem ligt.
Wat er gebeurd is, is weg uit Luuks geheugen en wordt ook de lezer pas op het einde van het boek onthuld, als de intussen dertigjarige Luuk Peter vindt en opzoekt, die aan de drank zit, en hem diplomatiek tot spreken weet te brengen: "Het lukte mij niet met jou. Je was de knapste van de vier, maar veel te nauw." Kennelijk lukt 'het' nu Peter met andere jongens wel die hij, met zijn volwassen vrienden, mee naar zijn afgelegen huis weet te lokken. Denkend aan zijn eigen zoontje neemt Luuk wraak op de dronken Peter.
Luuks ouders gaan een poos weg zonder hem. Luuk logeert dan bij de buurman, naar wie Luuk al een verlangen heeft opgebouwd. Hij heeft het er goed. De buurman vraagt wél hoe het op school was als hij uit school komt, zorgt voor hem, bekommert zich om hem en zegt hem wél terusten aan de rand van zijn logeerbed. De buurman is oceanograaf met mooie boeken hierover en heeft judo als sport en hobby. Hij neemt Luuk mee, koopt een judopak voor hem en geeft hem les in judo.
Intussen piekert Luuk over het enorme verschil tussen zijn stiefvader en zijn buurman. Zo valt hij in slaap en krijgt dan enge dromen die hem beangstigen. Hij kruipt dan bij de buurman in bed en voelt zich weer veilig. Op een gegeven moment voorziet Luuk zijn enge dromen en het veilge bed van de buurman, en kruipt er alvast in om zich veilig te voelen en de buurman hiermee te verassen. Subtiel vermeldt de schrijver dat de jongen en de man hierbij een keer vergeten of verzuimen de gordijnen dicht te doen...
... met alle gevolgen van dien.
Politie ... inval ... arrestatie ... Uitleg: een anonieme melding dat hier schandelijke dingen gebeuren ... Lang anoniem, tot Luuk zich pas later herinnert dat hij kort voor de inval een brommer weg hoorde rijden: Peter!
Luuks ouders worden opgetrommeld. Er volgt verhoor waaruit géén misbruik blijkt. Desondanks wordt de buurman veroordeeld tot gevangenisstraf én tbs ... voor iets wat er niet gebeurd is. In opperste ellende ontneemt de buurman zichzelf van het leven ...
Als 'de schrijver' is Luuk al een dertiger, getrouwd en met een zoontje van zeven. Het huwelijk loopt mis. Luuk zit, zoals vroeger, vooral op zijn eigen kamer en zijn vrouw vertrekt, met zoontje.
Naast de menselijke personages in de roman is er de samenleving.
De verwaarlozende ouders en de mishandelende Peter gaan vrijuit; de buurman die het kind wel liefdevol opving en die geen misdrijven beging wordt uitgestoten.
Impliciet stelt de romanschrijver de samenleving voor vragen over het bovenstaande, maar ook de vraag waardoor nu het huwelijk mislukte: door de 'schandelijke' buurman, of eerder door de vroege verwaarlozing en het feitelijk gebeurde maar kennelijk verdrongen echte misbruik en de jarenlange dromen en onzekerheid hierover - "Het lichaam vergeet het niet" zegt de traumatoloog - én het pas als dertiger hierover gaan spreken?
Het antwoord is aan de lezer.