Samenvatting 

Pedofilie is een interesse in en voorkeur voor kinderen, seksueel en niet-seksueel, die (al dan niet lichamelijk) nog niet in de puberteit zijn. Er is een onderscheid tussen pedofilie en pedoseksualiteit; een pedoseksueel is, kort gezegd, iemand die daadwerkelijk seksuele omgang heeft met kinderen. Belangrijk hierbij is dat kinderen hier vaak niet mee kunnen of willen instemmen. Daarnaast is het noodzakelijk om een tweede onderscheid te maken, namelijk tussen ik-gerichte pedofielen en pedoseksuelen en kind-gerichte pedofielen of pedoseksuelen. De ik-gerichte pedofiel is vooral op zichzelf gericht, terwijl voor de kind-gerichte pedofielen de gevoelens van het kind van essentieel belang zijn. Naast een onderscheid tussen pedofielen is er ook onderscheid te maken tussen pedoseksuelen, namelijk: het pedofiele type, het situationele type, het antisociale type en het organisch-pathlogische type.  

Er zijn geen vaststaande verklaringen voor pedofilie, auteurs noemen verschillende verklaringen. Er worden vier typen verklaringen genoemd: pedofilie als resultaat van een stilstaande psycho-seksuele ontwikkeling, pedofilie als het gevolg van een seksueel leerproces, pedofilie als een effect van verstandelijke vertekeningen en van de pedofiel in 'gunstige' situaties en een cultureel bepaalde factor. Deze worden aangevuld met het voorwaarden-zoekende, het biologische en het historische model, de modellen van een sociale constructie en die van de demonologie.  

Er wordt onderscheid gemaakt tussen de omgang van volwassenen met kinderen in relaties en in contacten. Naast dit onderscheid wordt er onderscheid gemaakt in soorten gedragingen van pedofielen: de omgang tussen volwassene en kind waarbij geen sprake is van seksuele handelingen en de omgang tussen volwassene en kind waarbij wel sprake is van seksuele handelingen. In het contact tussen de volwassene en het kind is er sprake van een machtsverhouding. De macht ligt over het algemeen bij de volwassene maar ook het kind kan macht uitoefenen doordat hij de stafwet achter zich heeft staan. 

Niet elke pedofiele relatie hoeft gepaard te gaan met seksueel misbruik van het kind.Er wordt een onderscheid gemaakt tussen seksueel misbruik en seksuele omgang. Van seksueel misbruik is sprake als: het contact gebeurt tegen de wil van het kind, het kind het gevoel heeft de contacten niet te kunnen weigeren, het kind door de volwassene emotioneel onder druk wordt gezet, het kind wordt gedwongen en als de volwassene weet door zijn overwicht te bereiken dat het kind zich niet aan de seksuele toenaderingen kan onttrekken. Als geen van deze kenmerken aanwezig is, is er sprake van seksuele omgang. Er zijn vijf criteria opgesteld waaraan een pedofiele relatie zou moeten voldoen: regie, initiatief, vrijheid, openheid en harmonie. Deze vijf criteria zijn uitgewerkt tot vier richtlijnen welke van belang zijn in een relatie tussen een volwassene en een kind: instemming, vrijheid, harmonie en openheid. 

Schade die mogelijk zou kunnen ontstaan in een vrijwillige pedofiele relatie is dat de onderlinge relatie tussen het kind en de ouders verslechtert doordat de pedofiel de ouderlijke rol inneemt. Schade kan ook later ontstaan: de reactie op en de beleving van de jongere van een pedofiele relatie kan enorm verschillen in de verschillende levensfasen. De posttraumatische stress-stoornis (PTSS) en seksualiserend gedrag zijn de meest voorkomende gevolgen van schade bij seksueel misbruik. Ook kan het seksueel misbruik van invloed zijn op de latere seksualiteit van het kind.

De maatschappelijke reactie op pedofilie kan men als afwijzend en agressief beschouwen, de vraag is of dit terecht is. Men weet weinig van pedofilie af, meningen zijn vaak gebaseerd op vooroordelen die voortkomen uit wat de media vertellen. De reactie op pedofilie komt voort uit onwetendheid en angst. Aan de ene kant is de reactie van de maatschappij dus terecht, omdat deze voortkomt uit bescherming van het kind, maar aan de andere kant kan men te ver gaan. Ook onder de hulpverleners zijn de meningen verdeeld, de één stelt een genezende behandeling voor terwijl de ander naar een manier probeert te zoeken waarop de cliënt op een maatschappelijk acceptabele wijze met zijn gevoelens om kan gaan. Pedofilie zou in een positiever licht komen te staan als de maatschappij zich zou realiseren dat elke pedofiel een mens is en het dus verdient gerespecteerd te worden en dat ook op hem of haar de grondrechten van toepassing zijn en dat pedofilie vermoedelijk toch een geaardheid is.  

Er zijn verschillende soorten behandelingen zoals de daderbehandeling, cognitieve gedragstherapie en de behandeling met medicatie. Tijdens de hulpverlening is de hulpverleningsrelatie tussen hulpverlener en cliënt belangrijk. De hulpverlener dient zich professioneel op te stellen. Het doel van de behandeling van pedoseksuelen is vaak niet genezing maar controle. Ambulante behandeling van pedoseksuelen vindt plaats in de poli’s en dagbehandelingen van forensische instituten, in de meeste gevallen vindt de behandeling plaats binnen het kader van een juridische maatregel zoals een voorwaardelijke straf. De intramurale behandeling bestaat uit een langdurige, breed opgezette behandeling die is gericht op het verminderen van persoonlijkheidsproblematiek. Zelfhulp is een methode die door organisaties wordt aangeboden waarbij de leden zowel hulpvrager als hulpverlener zijn. Het doel van deze methode is bewustwording van gevoelens en de acceptatie daarvan. 

In het justitiële kader is het mogelijk om aan verdachten en daders therapeutische behandelingen op te leggen. Enkele mogelijkheden hiervoor zijn: als voorwaarde bij een sepot, als voorwaarde bij een schorsing van de voorlopige hechtenis, als voorwaarde bij een voorwaardelijke veroordeling tot gevangenisstraf, voordat tot vonniswijziging wordt overgegaan door middel van schorsing en terbeschikkingstelling. Door middel van straffen en behandelingen probeert de overheid recidive te voorkomen en helpt zij gedetineerden op het rechte pad te blijven na hun detentie. Hoeveel zedendelinquenten terugvallen in hun oude gedrag is niet bekend, recidive cijfers worden niet meer verstrekt aan personen buiten justitie. Het voorkomen van recidive is een taak van de overheid en zij neemt deze serieus. De samenleving moet deze taak dan ook aan de overheid over laten en niet het recht in eigen handen gaan nemen.  

Enkele toekomstige maatregelen die de overheid zou kunnen nemen zijn:

• Zorgen dat de onderzoeken die gedaan worden naar pedofilie, de behandeling van pedofielen en het voorkomen van zedendelicten tegen kinderen onder de aandacht van het publiek komen

• Openbaar maken van recidivecijfers voor het publiek;

• Een betere opleiding of scholing van hulpverleners met betrekking tot pedofilie realiseren; 

• Het afkeuren en straffen van eigenrichting;

• Vaker een behandeling verplicht stellen bij daders van kindermisbruik en langere begeleiding om recidive te voorkomen;

• Meer aandacht voor de slachtoffers en deze op de hoogte stellen van de stand van zaken.

Het is moeilijk voor een pedoseksueel om na een detentie of behandeling terug te keren in de maatschappij. De maatschappij geeft de pedoseksueel de kans er vaak niet voor. Delinquente pedofielen of pedoseksuelen staan er doorgaans niet alleen voor. Er zijn organisaties zoals het Penitentiair Trajecten Centrum die delictplegers helpen bij de terugkeer in de maatschappij.  

Als sociaal juridisch dienstverlener oefen je een breed beroep uit. Je kunt terechtkomen in tal van instanties en te maken krijgen met verschillende doelgroepen. Pedofilie is een onderwerp wat zeldzaam is binnen het vak van een sociaal juridisch dienstverlener. Toch zijn er instanties waar een sociaal juridisch dienstverlener terecht kan komen die te maken kunnen krijgen met gevallen van pedofilie of pedoseksualiteit: 

• Reclassering, 

• Bureau Jeugdzorg, 

• Bureau Slachtofferhulp, 

• Raad voor de Kinderbescherming,

• Informatiepunt slachtoffers, 

• Bureau Rechtshulp en 

• het Jongeren Informatiepunt zijn hier voorbeelden van. 

Als sociaal juridisch dienstverlener kun je bijvoorbeeld een rechtszaak opstarten en het kind dat seksueel misbruikt is bijstaan tijdens de rechtszaak, je kunt schadevergoeding aanvragen via de rechtbank en het kind eventueel doorverwijzen naar het Algemeen Maatschappelijk Werk voor emotionele of psychische steun. Als er wordt doorverwezen naar een andere instantie moet men op een aantal punten letten zodat de doorverwijzing goed verloopt en de cliënt niet het gevoel krijgt ‘van het kastje naar de muur’ gestuurd te worden. Het is belangrijk dat de SJD’er enige afstand houd zodat hij niet emotioneel betrokken raakt bij de problemen van de cliënt. Ook moet hij zich niet laten leiden door zijn eigen mening maar de cliënt net zo behandelen als elke andere client.  

Sociaal Juridische Dienstverlening is naast de juridische problemen ook gericht op sociale en emotionele problemen van de cliënt. Dit betekent dat een SJD’er zowel over juridische als methodische, communicatieve en sociaal wetenschappelijke vaardigheden moet beschikken